در دنیای ایمنی ساختمان، «دربهای ضد حریق» یکی از مؤلفههای اصلی حفاظت از جان و مال در برابر آتشسوزی محسوب میشوند. اما آنچه بسیاری از افراد نمیدانند این است که در کنار این دربها، تجهیزاتی جانبی مانند نوار دودبند(نوار پف شونده) نقش بسیار مؤثری در کنترل گسترش آتش و دود ایفا میکنند. نوار دودبند، نوعی نوار حرارتی هوشمند است که در هنگام آتشسوزی واکنش نشان داده، منبسط میشود و مسیر نفوذ دود و گازهای سمی را مسدود میسازد. در این مقاله، به صورت تخصصی به معرفی این نوار، مراحل ساخت آن، کاربردها، مزایا و معایب آن خواهیم پرداخت.
مراحل ساخت نوار دودبند و مواد اولیه آن
ساخت نوار دودبند فرآیندی دقیق و حساس است که نیازمند استفاده از مواد پلیمری مقاوم در برابر حرارت و مهندسی دقیق شیمیایی میباشد.
مواد اولیه کلیدی:
- گرافیت منبسطشونده (Expandable Graphite): ماده اصلی نوار پفشونده که در مجاورت حرارت بالا (از 180 درجه به بالا) شروع به انبساط میکند.
- سیلیکون مقاوم به حرارت: برای انعطافپذیری و مقاومت فیزیکی نوار.
- چسب پلیمری صنعتی: برای چسباندن نوار به چهارچوب یا لنگه درب.
- الیاف تقویتی: مانند فایبرگلاس یا پلیاستر برای افزایش مقاومت مکانیکی نوار.
مراحل ساخت:
- ترکیب مواد پایه: مخلوط کردن گرافیت، سیلیکون و افزودنیها در دستگاههای میکسر صنعتی.
- فرآیند اکستروژن: عبور مواد از قالبهایی با ابعاد دقیق (عرض و ضخامت مشخص).
- خشکسازی و پخت: قرار دادن نوار در کورههای کنترلشده برای تثبیت خواص.
- برش نوار (Slitting): برش به ابعاد استاندارد (معمولاً 10 یا 15 میلیمتر عرض با ضخامت 1 یا 1.5 میلیمتر).
- پوشش چسبدار: اعمال چسب یکطرفه برای نصب آسان.
- آزمون کیفیت: بررسی ابعاد، توان انبساط، آزمون مقاومت در برابر آتش و کیفیت چسبندگی.
- بستهبندی نهایی: در رولهای متری برای توزیع در کارخانهها یا نصابها.
کاربرد نوار دودبند؛ کجا و چرا باید از آن استفاده کنیم؟
نوار دودبند، به طور خاص در ساختمانهایی که در آنها الزامات ایمنی بالا در برابر آتشسوزی الزامی است، نصب میشود. کاربرد این نوارها به دلایل فنی، قانونی و ایمنی گسترده شده است.
مکانهای کاربرد:
- دربهای ضد حریق: بین لنگه در و چارچوب، برای جلوگیری از عبور دود.
- دربهای خروج اضطراری در ساختمانهای عمومی، اداری، تجاری و بیمارستانی
- پارتیشنهای مقاوم به آتش
- پنجرهها یا دربهای ضد دود در راهپلههای فرار
نوار دودبند چرا استفاده میشود؟
- جلوگیری از انتشار دود و گازهای سمی که عامل اصلی خفگی هستند.
- کنترل انتشار حرارت به سایر قسمتهای ساختمان.
- افزایش زمان تخلیه ساختمان برای نجات افراد.
- رعایت الزامات استانداردهای ملی و بینالمللی ایمنی ساختمان.
- کاهش مصرف انرژی، این نوار با پر کردن فاصله بین درب و چارچوب باعث کنترل دمای محیط میشوند.
مزایا و معایب نوار دودبند
مزایا:
- واکنش هوشمند به حرارت: انبساط چندبرابری در دمای بالا
- نصب آسان: چسبدار و بدون نیاز به ابزار خاص
- دوام بالا: مقاوم در برابر رطوبت، حرارت و سایش
- افزایش ایمنی: تکمیلکننده عملکرد درب ضد حریق
معایب:
- قیمت بالاتر نسبت به نوارهای معمولی
- لزوم نگهداری در شرایط خشک و دور از نور مستقیم
- واکنشپذیری نسبت به برخی مواد شیمیایی خورنده
نتیجهگیری
نوار دودبند، هرچند ظاهری ساده دارد، اما یکی از مهمترین اجزای سیستم ایمنی دربهای ضد حریق محسوب میشود. این نوارها نهتنها مانع عبور دود در زمان حادثه میشوند، بلکه با عملکرد پفشونده خود، به حفظ ساختار فیزیکی درب نیز کمک میکنند. استفاده از نوارهای استاندارد و با کیفیت بالا در کنار نصب اصولی، تضمینکننده عملکرد واقعی دربهای ضد حریق در شرایط اضطراری است. در نتیجه، انتخاب و نصب نوار دودبند مناسب باید با دقت و آگاهی کامل انجام شود.
سوالات پرتکرار (FAQ)
۱. آیا میتوان نوار دودبند را روی دربهای چوبی هم نصب کرد؟
بله، میتوان از این نوار بعنوان عایق و درز گیر استفاده نمود باشد.
۲. آیا نوار دودبند پس از پف کردن دوباره به حالت اولیه برمیگردد؟
خیر، فرآیند پف کردن برگشتناپذیر است و تنها یکبار در شرایط آتشسوزی فعال میشود.
۳. آیا این نوارها نیاز به بازرسی دورهای دارند؟
بله، بهتر است سالی یکبار وضعیت چسبندگی و سلامت نوار بررسی شود، مخصوصاً در محیطهای مرطوب یا صنعتی.